کنایه های قرآنی

1. ختم امن یجیب گرفتن :

  ذکر یا ختم امن یجیب گرفتن ، نام مراسمی مذهبی است که طی آن آیه 62 سوره نمل به تکرار خوانده می شود. ذکر این آیه در کم شدن یا از بین رفتن دردها و گشایش گرفتاری ها و نیز ، برطرف شدن بلاهای زمینی و آسمانی نتیجه بخش است و کنایه از آرزومندی برای پیش آمدن حادثه ای خوب یا انجام یافتن مقصود می باشد.

2. الذین را از بر خواندن :

در کاربرد عامیانه به مناسبت آغاز سوره « محمد » ، با الذین آن را سوره الذین می نامند. کنایه

« الذین را از بر خواندن» به معنای سخت تنبیه و مجازات شدن و نیز سخت مطیع و رام شدن

می باشد. مانند چنان میزنمت که الذین را از بر بخوانی. ( کتاب کوچه ، شاملو)

3. صم بکم بودن :

« صم بکم » به معنای کر و لال و کنایه از بسیار خاموش و گنگ و بی سخن بودن و برگرفته از آیه 18 سوره بقره می باشد. مانند: نه درسی می خواهد ، نه دود چراغی . فقط باید بدانی که چه جور سر به زیر و پا به راه باشی و صم بکم. ( مدیر مدرسه ، آل احمد)       

4. کن فیکون کردن ( شدن)

تعبیر « کن فیکون » پنج بار در قرآن آمده است و در محاوره فارسی به سه صورت بکار می رود. یکی به صوت اسمی. مانند: چرا این خانه کن فیکون [یعنی ویران یا شلوغ و پلوغ است]. گاهی به صورت فعل لازم بکار می رود. مانند: بیمارستان را به توپ بستند و در آن واحد کن فیکون شد [یعنی ویران و زیر و زبر شد] و گاهی به صورت فعل متعدی بکار می رود. مانند: هرلحظه ممکن است ناگهان مشتعل و محترق گردد و عالمی را کن فیکون سازد . ( آسمان و ریسمان ، جمالزاده)

5. لن ترانی گفتن:

بخشی از آیه 143 سوره اعراف است که هنگامی که حضرت موسی (ع) درخواست دیدار با خدا را مطرح کرد . خداوند فرمود: « لن ترانی ؛ هرگز مرا نخواهی دید». « لن ترانی » به گفتار درشت و پرخاش آمیز سخن گفتن است. مانند: آخر تا کی می خواهی بیکار و بی عار بخوری و روز و شب با لن ترانی خواندن بگذرانی. ( کهنه و نو ، جمالزاده)